Παραγράφονται μετά το πέρας δεκαετίας, τα μη βεβαιωμένα χρέη του ΕΦΚΑ. Εγκύκλιος του ΚΕΑΟ καθορίζει τις λεπτομέρειες της σχετικής απόφασης από το 2021 του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), η οποία ενσωματώθηκε στην πρόσφατη νομοθεσία (ν. 4997/22) και περιορίζει από 20, σε 10 τα έτη της παραγραφής. Έτσι, εφεξής ο ΕΦΚΑ θα έχει μόνο μια δεκαετία για να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές.
Εάν η απαίτηση του e-ΕΦΚΑ δεν βεβαιωθεί και η οφειλή δεν κοινοποιηθεί στον ασφαλισμένο μέσα σε αυτό το διάστημα, οι οφειλές παραγράφονται. Η διάταξη αφορά όλες τις κατηγορίες οφειλετών ασφαλιστικών εισφορών (εργοδότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενοι, αγρότες). Σύμφωνα με εκτιμήσεις αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων του υπουργείου Εργασίας, η διαδικασία της παραγραφής θα μειώσει το χρέος προς το ΚΕΑΟ κατά περίπου 1 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι το συνολικό χρέος προς την Κοινωνική Ασφάλιση ανέρχεται σε 45,46 δισ. ευρώ, όπως προκύπτει από την γ’ τριμηνιαία έκθεση του ΚΕΑΟ.
Στην εγκύκλιο ξεκαθαρίζεται ότι για την παραγραφή των μη βεβαιωμένων οφειλών δεν απαιτείται αίτηση ασφαλισμένου. Η διαδικασία παραγραφής θα γίνεται κεντρικά και μαζικά κάθε έτος από τις υπηρεσίες του KEAO και οι εν λόγω οφειλές δεν θα εμφανίζονται στην καρτέλα του οφειλέτη.
Το σκέλος της δεκαετούς παραγραφής έχει ως αφετηρία το 2016, έτος κατά το οποίο ενεργοποιήθηκε η διάταξη από τον προηγούμενο νόμο (ν.4387, άρ. 95), που κρίθηκε ως αντισυνταγματική. Αυτό σημαίνει ότι ως αφετηρία παραγραφής είναι το 2006 για χρέη του 2016 που δεν βεβαιώθηκαν. Αντίστοιχη είναι η αφετηρία παραγραφής που αυξάνεται κατά ένα έτος (2007 για χρέη του 2017, το 2008 για χρέη του 2018 κτλ), με ανώτατο όριο το 2036. Αιτία είναι ότι οι οφειλές που δημιουργούνται από το 2026 και μετά θα παραγράφονται στα πέντε χρόνια, ώστε οι χρόνοι παραγραφής των ασφαλιστικών οφειλών να προσεγγίζουν αυτές των φορολογικών. Άρα για οφειλές που δυνητικά θα προκύψουν τον 12ο του 2025, εάν δεν βεβαιωθούν στους οφειλέτες θα μπορούν να παραγραφούν δέκα χρόνια αργότερα, δηλαδή τον 12ο του 2035.
Τονίζεται πως το ενδεχόμενο παραγραφής παύει να ισχύει όταν ο e-ΕΦΚΑ ή το ΚΕΑΟ, εντός της 10ετίας, ειδοποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο τον ασφαλισμένο για την οφειλή: με δικαστικό επιμελητή-κλητήρα, επιστολή, ηλεκτρονική ειδοποίηση, εφόσον υπάρξει μέτρο διοικητικής εκτέλεσης για την είσπραξή της (κοινοποίηση ατομικής ειδοποίησης, επιβολή κατάσχεσης επί κινητής/ακίνητης περιούσιας ή απαίτησης εις χείρας τρίτου, προσδιορισμός προγράμματος πλειστηριασμού).
Επισημαίνεται ότι οι εργαζόμενοι δεν χάνουν τα ασφαλιστικά δικαιώματά τους για οφειλές των εργοδοτών τους κατά το χρονικό διάστημα της περιόδου 2006-2011, που, βάσει της νέας διάταξης, έχουν παραγραφεί.
Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος θέλει να υποβάλλει ένσταση σχετικά με την παραγεγραμμένη οφειλή, μπορεί να το πράξει απευθυνόμενος στην Τοπική Διεύθυνση του e-ΕΦΚΑ στην οποία ανήκει.
Παραδείγματα παραγραφής χρεών προς τον ΕΦΚΑ
Παράδειγμα 1o
Αυτοαπασχολούμενος που υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2022 οφείλει εισφορές για τα έτη 2002-2011, τις οποίες ο ΕΦΚΑ δεν του έχει καταλογίσει μέχρι τη στιγμή της αίτησης. Οι εισφορές αυτές αφορούν διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα είναι παραγεγραμμένες. Έστω ότι, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, ο αυτοαπασχολούμενος χρειάζεται ακόμη 5 χρόνια ενσήμων. Τότε έχει την δυνατότητα να πληρώσει τα 5 από τα 10 παραγεγραμμένα χρόνια, ώστε να τα αναγνωρίσει ως ασφαλιστικό χρόνο.
Αντιθέτως, εάν ο ΕΦΚΑ είχε προβεί σε κοινοποίηση προς τον ασφαλισμένο της βεβαίωσης οφειλής των εν λόγω εισφορών εντός δεκαετίας από τη γένεσή της (γεγονός που διακόπτει τον χρόνο παραγραφής) τότε ο ασφαλισμένος οφείλει το σύνολο των εισφορών.
Παράδειγμα 2o
Το 2019 βεβαιώθηκε και στη συνέχεια, με αίτηση του ασφαλισμένου, ρυθμίστηκε οφειλή του 2008, η οποία με την εν λόγω διάταξη αναφέρεται σε διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα καθίσταται παραγεγραμμένη. Ο οφειλέτης αυτός μπορεί, με αίτησή του, να ζητήσει τη διαγραφή της υπολειπόμενης παραγεγραμμένης οφειλής του. Μπορεί, όμως, να συνεχίσει να εξυπηρετεί τη ρύθμιση, ώστε να του αναγνωρισθεί ο ασφαλιστικός χρόνος που αντιστοιχεί στην οφειλή.
Ποιες εισφορές δεν «σβήνονται»
Η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει ότι αν κάποιος οφειλέτης, δεν πληρώσει το χρέος του προς το ΚΕΑΟ, εντός δεκαετίας, αυτό δεν σημαίνει ότι οι οφειλές του «σβήνονται». Τονίζεται ότι η παραγραφή διακόπτεται κάθε φορά που ο ασφαλισμένος ειδοποιείται ότι οφείλει ασφαλιστικές εισφορές. Έτσι, η δεκαετία της παραγραφής ξεκινά εκ νέου από την ειδοποίηση.
Παράδειγμα 3ο
Αν κάποιος οφείλει ασφαλιστικές εισφορές για την άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος το 2018 και δεν τις έχει καταβάλει, η παραγραφή της οφειλής του ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου 2019. Εάν δεν έχει ειδοποιηθεί ότι χρωστά μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2028, η απαίτηση παραγράφεται. Εάν όμως βεβαιωθεί η οφειλή και του έλθει ατομική ειδοποίηση στις 5 Οκτωβρίου 2021, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2031. Εάν στη συνέχεια γίνει κάποια πράξη διοικητικής εκτέλεσης (λ.χ. κατάσχεση κάποιου περιουσιακού στοιχείου) στις 10 Μαρτίου 2030, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2041.
Αίτηση σε συνταξιοδότηση
Η εγκύκλιος οριοθετεί την διαδικασία συνταξιοδότησης, ακόμα και για περιπτώσεις μη μισθωτών, όπου η παραγραφή έχει ήδη πραγματοποιηθεί από την προηγούμενη, 20αετή διαδικασία, κατ’ εφαρμογή της προηγούμενης διάταξης. Σε αυτή την περίπτωση, οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι δικαιούνται, μετά από αίτησή τους, η οποία υποβάλλεται ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης, να ζητήσουν τον συνυπολογισμό, τόσο για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού τους δικαιώματος όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξής τους, του συνόλου ή μέρους του ασφαλιστικού χρόνου, για τον οποίο οι αξιώσεις του e-Ε.Φ.Κ.Α. και των φορέων που εντάσσονται σε αυτόν για την είσπραξη απαιτήσεων από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές, έχουν παραγραφεί. Οι αιτούντες οφείλουν να καταβάλουν για τον ασφαλιστικό χρόνο, για τον οποίο ζητούν να εξαιρεθεί από την παραγραφή, το σύνολο των οφειλομένων ασφαλιστικών εισφορών και των πάσης φύσεως προσθέτων τελών, τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων και επιβαρύνσεων, καθώς και των λοιπών ποσών που συνεισπράττονται. Η συγκεκριμένη διαδικασία εφαρμόζεται και επί διαδοχικής ασφάλισης, ακόμα και αν ο τελευταίος ασφαλιστικός φορέας, ο οποίος απονέμει τη σύνταξη, είναι φορέας ασφάλισης μισθωτών.
