Στην επιτάχυνση της εξέτασης αιτήσεων για την παραγραφή μη βεβαιωμένων οφειλών πέραν της δεκαετίας, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις του σχετικού νόμου (ν. 4997/2022) προχωρά ο ΕΦΚΑ, με εντολή του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστή Χατζηδάκη.
Εντωμεταξύ, οφειλές που είχαν μείνει εκτός διαδικασίας αποπληρωμής, από την παλαιότερη ρύθμιση των 120 δόσεων, αλλά και χρέη που δημιουργήθηκαν την περίοδο της πανδημίας και προκαλούν δυσχέρειες στην αποπληρωμή τους, μπορούν να επανενταχθούν στο καθεστώς εξόφλησης.
Εγκύκλιος του ΚΕΑΟ, ξεκαθαρίζει ότι η επανέναρξη ειδικά της ρύθμισης των 120 δόσεων μπορεί να γίνει μόνο εφόσον οι ενδιαφερόμενοι υποβάλλουν σχετική αίτηση και ταυτόχρονα προκαταβάλλουν δύο από τις δόσεις που είχαν απωλέσει. Ταυτόχρονα, για τα χρέη της covid περιόδου, θα μπορούν να ενταχθούν σε ειδική ρύθμιση 36 – 72 δόσεων.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Στην εγκύκλιο τονίζεται ότι μένουν εκτός ρυθμίσεων, τυχόν οφειλές που είχαν ενταχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό είτε πρόκειται για την α’ φάση (ν.4469/2017) είτε για τη β’ φάση (ν.4738/2020).
Επίσης, χάνουν το δικαίωμα αναβίωσης, όσοι απώλεσαν ρυθμίσεις που είχαν προκύψει στο πλαίσιο διαδικασίας εξυγίανσης (πχ ναυπηγεία Ελευσίνας, super market Μαρινόπουλος).
Δυνατότητα επανένταξης στο ίδιο καθεστώς ρύθμισης, έχουν όσοι από τους οφειλέτες απώλεσαν τις εξής ευνοϊκές ρυθμίσεις:
α) Ρύθμιση οφειλών σε έως και 120 μηνιαίες δόσεις (ν.4611/2019).
β) Ρύθμιση «COVID» σε έως και 72 μηνιαίες δόσεις (ν.4821/2021).
Προκειμένου να αναβιώσουν οι ρυθμίσεις των 120 δόσεων θα πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:
– Απώλεια ρύθμισης μέχρι την 01/02/2023.
– Υποβολή σχετικού αιτήματος από τον οφειλέτη στην αρμόδια για τη διαχείριση της οφειλής Υπηρεσία ΚΕΑΟ έως 31 Ιουλίου 2023.
– Καταβολή ποσού που αντιστοιχεί σε δύο μηνιαίες δόσεις της απολεσθείσας ρύθμισης έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα υποβολής της αίτησης. Το ποσό αυτό καλύπτει τις παλαιότερες δόσεις της απολεσθείσας ρύθμισης.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Σε περίπτωση που υπάρχουν και οφειλές που δεν έχουν συμπεριληφθεί στην απολεσθείσα ρύθμιση, θα πρέπει να ενταχθούν σε πάγια ρύθμιση έως 31/7/2023, η οποία θα πρέπει να τηρείται. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και εάν ο οφειλέτης έχει απωλέσει πάγια ρύθμιση στο παρελθόν.
Η ρύθμιση σε έως 72 δόσεις
Αφορά εργοδότες, αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες που δυσκολεύονται να τηρήσουν τις τρέχουσες ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις, μολονότι ως προς τις λοιπές τους ασφαλιστικές υποχρεώσεις παραμένουν συνεπείς.
Στη ρύθμιση εντάσσονται οφειλέτες που έχουν χρέη μόνο από Σεπτέμβριο 2021 έως Δεκέμβριο 2022 προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, πλην του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ).
Επίσης, στη νέα ρύθμιση μπορούν να ενταχθούν έως τις 31/7/2023:
– Οφειλέτες με προηγούμενες τις οποίες είχαν εντάξει σε ρύθμιση μέχρι την 01/11/2021.
– Οφειλέτες που αναβίωσαν την ευνοϊκή ρύθμιση των 120 δόσεων, έχουν το δικαίωμα υπαγωγής των οφειλών περιόδων απασχόλησης από Σεπτέμβριο 2021 έως Δεκέμβριο 2022 σε έως 72 δόσεις.
– Οφειλέτες για τους οποίους αναβίωσε η ευνοϊκή ρύθμιση των 72 δόσεων της περιόδου COVID και έχουν μόνο μεταγενέστερες οφειλές, μπορούν να εντάξουν τις οφειλές της περιόδου 9/21-12/22 σε έως 72 δόσεις.
– Οφειλέτες με πάγια ρύθμιση που περιλαμβάνει οφειλές περιόδων απασχόλησης από Σεπτέμβριο 2021 έως Δεκέμβριο 2022 και τηρείται την 01/02/2023.
Επισημαίνεται ότι, σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις και έως τις 31 Ιουλίου 2023, όταν και πρέπει να υποβληθεί η σχετική αίτηση, εφόσον υπάρχουν οφειλές εκτός ρύθμισης, πρέπει παράλληλα να υπαχθούν σε πάγια ρύθμιση έως 24 δόσεις.
Η υποβολή της αίτησης θα μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε ηλεκτρονικά, όταν θα είναι έτοιμο το σχετικό λογισμικό είτε απευθείας μέσω του ΚΕΑΟ.
Επίσης, η καταβολή των τρεχουσών ασφαλιστικών οφειλών αποτελεί προϋπόθεση για τη διατήρηση της ρύθμισης.
Η βασική οφειλή κεφαλαιοποιείται κατά την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση έως 72 δόσεις και από τον επόμενο μήνα, επιβαρύνεται με επιτόκιο ίσο με εκείνο της πάγιας ρύθμισης ασφαλιστικών οφειλών. Το ποσό της μηνιαίας δόσης για τις ρυθμιζόμενες ασφαλιστικές οφειλές, δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 30 ευρώ. Για να καταστεί ενεργή μια ρύθμιση, αρκεί η καταβολή της πρώτης δόσης. Σε οποιοδήποτε στάδιο της ρύθμισης ο οφειλέτης δύναται να εξοφλήσει εφάπαξ τις υπόλοιπες δόσεις των ρυθμισμένων οφειλών, χωρίς την επιβάρυνση επιτοκίου.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η ρύθμιση χάνεται σε περίπτωση α)που δεν καταβληθούν δύο δόσεις και β) μη καταβολής των τρεχουσών ασφαλιστικών οφειλών.
Για τους οφειλέτες που εντάσσονται σε ρύθμιση αναστέλλονται η λήψη αναγκαστικών μέτρων και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης επί της κινητής και ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη. Παραγράφεται το αξιόποινο και παύει η ποινική δίωξη σε βάρος του οφειλέτη. Αναστέλλεται η εκτέλεση ποινής που έχει επιβληθεί ή, εφόσον άρχισε η εκτέλεσή της, αυτή διακόπτεται.
Κατά τη διάρκεια της ρύθμισης υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης από την αρμόδια υπηρεσία αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας διμηνιαίας ισχύος.
Παραγραφή χρεών
1) Πώς γίνεται εφεξής η παραγραφή των χρεών προς τον ΕΦΚΑ;
Με τον ν. 4997/2022 μειώθηκε ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο ΕΦΚΑ για να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές σε 10 χρόνια, από 20 χρόνια που είναι σήμερα. Εάν η απαίτηση δεν βεβαιωθεί (αναζητηθεί) μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, παραγράφεται. .
Στη συνέχεια, από 1ης Ιανουαρίου 2027, η παραγραφή γίνεται πενταετής, ώστε να είναι αντίστοιχη με αυτή που ισχύει για τη φορολογική διοίκηση, συνεπώς και ο ΕΦΚΑ θα οφείλει να βεβαιώνει εντός πενταετίας.
2) Ποιοι είναι οι δυνητικοί ωφελούμενοι;
Αφορά σε όλες τις κατηγορίες οφειλετών ασφαλιστικών εισφορών (εργοδότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενοι, αγρότες). Αφορά και στον ΕΦΚΑ, στο βαθμό που θα πρέπει να βεβαιώνει τις απαιτήσεις πιο κοντά στην ημερομηνία γένεσης των οφειλών, κάτι που ενισχύει τα ασφαλιστικά έσοδα και αποθαρρύνει κακές πρακτικές υπερβολικών καθυστερήσεων.
ΠΡΟΣΟΧΗ : α) Οι μισθωτοί δεν θίγονται από την παραγραφή οφειλών του εργοδότη, καθώς η ασφάλιση που αντιστοιχεί στις παραγεγραμμένες οφειλές αυτές εξακολουθεί να τους αναγνωρίζεται.
β)Οι αυτοαπασχολούμενοι θα μπορούν να καταβάλουν τις οφειλές τους, παρά την παραγραφή, εφόσον το επιθυμούν, προκειμένου να αναγνωρίσουν ως ασφαλιστικό χρόνο το διάστημα που παραγράφηκε, δεδομένου ότι η μη καταβολή των εισφορών θα έχει επιπτώσεις στην συνταξιοδότηση.
Τέλος, λαμβάνεται ειδική μέριμνα για όσους οφειλέτες ρύθμισαν χρέη πέραν της δεκαετίας, ώστε να μην αδικηθούν παρότι ήταν συνεπείς. Στις περιπτώσεις αυτές και μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου, το παραγεγραμμένο ποσό αφαιρείται από τη ρύθμιση και τα ποσά που έχουν καταβληθεί καλύπτουν την υπόλοιπη οφειλή.
Παράδειγμα 1
Αυτοαπασχολούμενος που υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2022 οφείλει εισφορές για τα έτη 2002-2011, τις οποίες ο ΕΦΚΑ δεν του έχει καταλογίσει μέχρι τη στιγμή της αίτησης. Οι εισφορές αυτές αφορούν διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα είναι παραγεγραμμένες. Έστω ότι, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, ο αυτοαπασχολούμενος χρειάζεται ακόμη 5 χρόνια ενσήμων. Τότε έχει την δυνατότητα να πληρώσει τα 5 από τα 10 παραγεγραμμένα χρόνια, ώστε να τα αναγνωρίσει ως ασφαλιστικό χρόνο.
Αντιθέτως, εάν ο ΕΦΚΑ είχε προβεί σε κοινοποίηση προς τον ασφαλισμένο της βεβαίωσης οφειλής των εν λόγω εισφορών εντός δεκαετίας από τη γένεσή της (γεγονός που διακόπτει τον χρόνο παραγραφής) τότε ο ασφαλισμένος οφείλει το σύνολο των εισφορών.
Παράδειγμα 2
Το 2019 βεβαιώθηκε και στη συνέχεια, με αίτηση του ασφαλισμένου, ρυθμίστηκε οφειλή του 2008, η οποία με την εν λόγω διάταξη αναφέρεται σε διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα καθίσταται παραγεγραμμένη. Ο οφειλέτης αυτός μπορεί, με αίτησή του, να ζητήσει τη διακοπή της ρύθμισης και τη διαγραφή της υπολειπόμενης οφειλής του. Μπορεί, όμως, να συνεχίσει να εξυπηρετεί τη ρύθμιση, ώστε να του αναγνωρισθεί ο ασφαλιστικός χρόνος που αντιστοιχεί στην οφειλή.
3) Από πότε ξεκινά η παραγραφή; Πότε ολοκληρώνεται ο χρόνος της παραγραφής;
Η παραγραφή ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου του έτους που ακολουθεί το έτος στο οποίο παρασχέθηκε η εργασία/υπηρεσία που υπάγεται στην υποχρεωτική ασφάλιση. Εάν περάσουν 10 χρόνια, εάν δηλαδή παρέλθει η 31η Δεκεμβρίου του δέκατου έτους μετά από το έτος στο οποίο παρασχέθηκε η εργασία/υπηρεσία, χωρίς ο ασφαλισμένος (ή ο εργοδότης) να έχει ειδοποιηθεί με κάποιον τρόπο για την οφειλή του, αυτή παραγράφεται. Οφειλές που δημιουργούνται από το 2026 και μετά θα παραγράφονται στα 5 χρόνια.
4) Αν δηλαδή κάποιος δεν πληρώσει μέσα στη δεκαετία τις οφειλές του, αυτές «σβήνονται»;
Όχι, επειδή η παραγραφή διακόπτεται κάθε φορά που ο ασφαλισμένος ειδοποιείται ότι οφείλει ασφαλιστικές εισφορές. Σε μια τέτοια περίπτωση, η δεκαετία ξεκινά εκ νέου από την ειδοποίηση.
Παράδειγμα
Αν κάποιος οφείλει ασφαλιστικές εισφορές για την άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος το 2018 και δεν τις έχει καταβάλει, η παραγραφή της οφειλής του ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου 2019. Εάν δεν έχει ειδοποιηθεί ότι χρωστά μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2029, η απαίτηση παραγράφεται. Εάν όμως βεβαιωθεί η οφειλή και του έλθει ατομική ειδοποίηση στις 5 Οκτωβρίου 2021, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2032. Εάν στη συνέχεια γίνει κάποια πράξη διοικητικής εκτέλεσης (λ.χ. κατάσχεση κάποιου περιουσιακού στοιχείου) στις 10 Μαρτίου 2030, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2041.
5) Με ποιους τρόπους διακόπτεται η παραγραφή;
Η παραγραφή διακόπτεται όταν ο ΕΦΚΑ (ή το ΚΕΑΟ) ειδοποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο τον ασφαλισμένο για την οφειλή: με δικαστικό επιμελητή/κλητήρα, επιστολή, ηλεκτρονική ειδοποίηση ή λάβει μέτρο διοικητικής εκτέλεσης για την είσπραξή της (κοινοποίηση ατομικής βεβαίωσης, κατάσχεση, πλειστηριασμός κ.λπ.).
6) Επομένως, τι ουσιαστικό αποτέλεσμα έχει η μείωση του χρόνου παραγραφής, αφού αυτή θα μπορεί να επεκτείνεται συνεχώς με κοινοποίηση πράξεων του ΕΦΚΑ;
Η παραγραφή δεν είναι θεσμός που αποσκοπεί στην αποφυγή πληρωμής των οφειλών. Είναι θεσμός που διασφαλίζει την ασφάλεια δικαίου και την ασφάλεια των συναλλαγών. Από τη μία, ο ασφαλισμένος πρέπει να ξέρει ποιες είναι οι οφειλές του και αυτές να εκκαθαρίζονται κάποια στιγμή. Από την άλλη, ο ΕΦΚΑ (και το ΚΕΑΟ, που υπάγεται στον ΕΦΚΑ) δεν πρέπει να αδρανεί στην είσπραξη των ασφαλιστικών εισφορών και πρέπει να είναι σε θέση να προϋπολογίζει και να εισπράττει τα έσοδά του στο πλαίσιο και της χρηστής διαχείρισης του φορέα. Με την επιτάχυνση του χρόνου παραγραφής διασφαλίζεται ότι ο ΕΦΚΑ κινείται εντός αποδεκτών χρονικών πλαισίων, ενώ με τη δυνατότητα διακοπής της παραγραφής διασφαλίζεται ότι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές δεν θα αποφεύγουν την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους.
