Προς αναζήτηση λύσης, ώστε να ξεπεραστεί το πρόβλημα που ανέκυψε με τις συντάξεις χηρείας και αναπηρίας, λόγω μιας εγκυκλίου, αναζητά το υπουργείο Εργασίας. Η εφαρμογή της «επίμαχης» εγκυκλίου, θα αναφέρεται στην περίοδο από την 1.1.2022 και μετά, όπως έχει ξεκαθαρίσει με δηλώσεις του ο αρμόδιος υφυπουργός, Πάνος Τσακλόγλου. Όμως, επειδή η εγκύκλιος τονίζει ότι εφεξής θα χορηγείται μία εθνική σύνταξη, θέτοντας ως αφετηρία την έναρξη του «νόμου Κατρούγκαλου» (ν.4387/16), δηλαδή από 13-5-16, μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετική ερμηνεία και άρα να προκαλέσει μέχρι και περικοπές τέτοιων συντάξεων, που έχουν αποδοθεί στους δικαιούχους, έως και πεντέμισι χρόνια νωρίτερα. Για να αποφευχθεί ένα τέτοιο δυσμενές σενάριο, είναι πιθανό η εφαρμογή της εγκυκλίου να μην εκκινήσει άμεσα, μέχρι στην Σταδίου 29, να καταφέρουν να ξεπεράσουν το εμπόδιο.
Σε κάθε περίπτωση, η εγκύκλιος που δημοσιεύθηκε στις 30 Δεκεμβρίου, παραμονές Πρωτοχρονιάς, προκάλεσε «θύελλα» αντιδράσεων, τόσο από τους ίδιους τους συνταξιούχους, όσο και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Στο υπουργείο Εργασίας, φαίνεται να έχουν εντοπίσει τα σημεία εκείνα, όπου η εγκύκλιος είναι «κακογραμμένη». Συνεπώς, είναι πιθανό να προκύψει μια μικρή καθυστέρηση στην εφαρμογή της, μέχρι να υπάρξει η απαραίτητη τροποποίηση, ενδεχόμενα με ένα εσωτερικό έγγραφο.
Η εγκύκλιος, αν μείνει ως έχει, δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο περικοπών στις «διπλές» συντάξεις. Αιτία είναι η νεότερη ερμηνεία που δίνεται σε διάταξη του «νόμου Κατρούγκαλου», ότι θα πρέπει να χορηγείται μία εθνική σύνταξη, ανά δικαιούχο. Μια ερμηνεία που ανατρέπει δύο παλαιότερες εγκυκλίους που είχαν εκδοθεί το 2017, από την προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Εργασίας. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως, όσοι λαμβάνουν και δεύτερη σύνταξη είτε εξ ιδίου δικαιώματος (πχ δύο κύριες συντάξεις) είτε εκ μεταβιβάσεως (πχ χηρείας και αναπηρίας), θα πρέπει να αποδεχτούν ότι θα πάρουν μόνο το ανταποδοτικό σκέλος της παροχής αυτής. Ο λόγος είναι ότι η εθνική σύνταξη, θα έχει ήδη καταβληθεί στη δική τους κύρια σύνταξη. Εκπρόσωποι συνταξιοδοτικών οργανώσεων, αλλά και εργατολόγοι εκτιμούν ότι εάν εφαρμοζόταν έτσι η εν λόγω εγκύκλιος, τότε θα προέκυπταν περικοπές στις συντάξεις (χηρείας – αναπηρίας – διπλές), οι οποίες θα έφταναν έως τα 268 ευρώ, στο ανώτατο επίπεδο.
Υπενθυμίζεται ότι η εγκύκλιος τονίζει ότι το ανώτατο όριο της εθνικής σύνταξης, που θα λαμβάνουν οι δικαιούχοι είναι τα 384 ευρώ, όσα δηλαδή προκύπτουν μετά από 20 έτη προϋπηρεσίας. Το όποιο επιπλέον ποσό θα προκύπτει από το ανταποδοτικό σκέλος της σύνταξης. Επίσης, στην περίπτωση που η κύρια σύνταξη έχει χορηγηθεί με λιγότερα έτη ασφάλισης, η εθνική σύνταξη δεν θα πρέπει να είναι κάτω από το όριο των 360 ευρώ, όπως δηλαδή προκύπτει μετά από 15 έτη προϋπηρεσίας.
Ειδικά για «παλιούς» συνταξιούχους, δηλαδή για δικαιούχους τέτοιων παροχών, πριν από την 13η Μαΐου 2016, τονίζεται ότι η πρόσθετη εθνική σύνταξη, θα συνεχίσει να καταβάλλεται κανονικά, αλλά θα εντάσσεται εφεξής στο σκέλος της προσωπικής διαφοράς τους. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι και αυτοί οι συνταξιούχοι είναι θα βγουν χαμένοι από τη διαδικασία. Αιτία είναι ότι στο ενδεχόμενο μελλοντικής αύξησης των συντάξεων, αυτή η ομάδα συνταξιούχων απλώς θα δει μείωση της προσωπικής διαφοράς, μέχρι να μηδενιστεί. Άρα η όποια αύξηση δεν θα είναι πραγματική, αλλά λογιστική.
Πάντως, το υπουργείο Εργασίας έχει ξεκαθαρίσει ότι η όποια εφαρμογή της εγκυκλίου δεν θα έχει αναδρομική ισχύ. Αυτό όμως σημαίνει ότι δεν θα αναζητηθούν χρήματα από τους συνταξιούχους εκείνους, που τα είχαν λάβει κατά τα προηγούμενα έτη. Δεν σημαίνει ότι δεν θα γίνει περικοπή σε αυτές τις συντάξεις από την 1.1.22 και μετά. Εκτός αν κάτι τέτοιο αποσαφηνιστεί με τροποποίηση του ισχύοντος κειμένου της εγκυκλίου.
Στα «θολά» σημεία της εγκυκλίου είναι και το γεγονός των νέων συντάξεων που θα προκύψουν και δεν αποσαφηνίζεται εάν θα πρέπει να χορηγηθεί η εθνική σύνταξη, σε περίπτωση που ο δικαιούχος συνεχίζει να εργάζεται.
Η εκτίμηση συνταξιοδοτικών οργανώσεων, είναι ότι αν εφαρμοστεί η εγκύκλιος ως έχει, από τις περικοπές που θα προκύψουν, θα υπάρξει ετήσια εξοικονόμηση δαπάνης στον ΕΦΚΑ, η οποία μπορεί να ανέλθει έως και τα 360 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του συστήματος «Ήλιος», που αφορούν τον Δεκέμβριο του 2021, καταβλήθηκαν πανελλαδικά 384.254 συντάξεις θανάτου και άλλες 191.902 συντάξεις αναπηρίας. Η μηνιαία δαπάνη για τις συντάξεις χηρείας υπερβαίνει τα 256,8 εκατ. ευρώ, ενώ για τις αναπηρικές ανέρχεται στα 124,2 εκατ. ευρώ.
