Τη νέα γενιά προσπαθεί να «κερδίσει» η μεταρρύθμιση στην επικουρική ασφάλιση. Με βασικό… moto την μελλοντική αύξηση της επικουρικής σύνταξης, η Κυβέρνηση επιδιώκει στο «επίμαχο» σχέδιο νόμου να βρει συμμάχους. Γι’ αυτό και στο νομοσχέδιο που ακόμα και εντός της ημέρας, ίσως τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, ο τίτλος που επιλέχθηκε είναι «ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά». Οι παρεμβάσεις που γίνονται θα είναι σε πολλά επίπεδα και θα καλύπτουν όλο το φάσμα της επικούρησης. Νέο Ταμείο (ΤΕΚΑ), «ασφαλιστικός κουμπαράς», επένδυση κεφαλαίων. Ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο δημιουργείται από την 1η Ιανουαρίου 2022 και μετά. Ας δούμε όλες τις βασικές αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση:
1) Δημιουργείται ατομικός λογαριασμός (κουμπαράς) για κάθε νεοεισερχόμενο στην αγορά εργασίας, από την 1η Ιανουαρίου 2022 και μετά. Προαιρετικά, μπορεί να δημιουργηθεί ανάλογος ατομικός λογαριασμός και για όσους ήδη εργάζονται και είναι κάτω των 35 ετών. Στο λογαριασμό αυτό, θα αποθηκεύονται όλες οι ασφαλιστικές εισφορές του κάθε δικαιούχου. Στη συνέχεια αυτές οι εισφορές θα επενδύονται, σύμφωνα με προκαθορισμένους, αυστηρούς κανόνες και διαδικασίες.
2) Στόχος της μεταρρύθμισης είναι να παραχθούν μελλοντικές επικουρικές συντάξεις, υψηλότερες από τις σημερινές. Εκτιμάται ότι με τη μεταρρύθμιση αυτή περιορίζεται ο δημογραφικός κίνδυνος που επηρεάζει την καταβολή των συντάξεων, με αρνητικό τρόπο.
3) Βασική παράμετρος της μεταρρύθμισης είναι να μην τεθούν σε κίνδυνο οι συντάξεις που καταβάλλονται με το υφιστάμενο σύστημα.
4) Ιδρύεται Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ). To ταμείο αυτό θα είναι δημόσιο. Θα λειτουργεί στα πρότυπα Δημόσιων Ταμείων κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα που έχουν φτιαχτεί εδώ και δεκαετίες σε χώρες, που φημίζονται για την αποτελεσματικότητα του κοινωνικού τους κράτους, όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία. Το συσσωρευμένο κεφάλαιο θα επενδύεται σε μια σειρά από προϊόντα (πχ ομόλογα, μετοχές). Το συγκεκριμένο Ταμείο θα είναι το μοναδικό που θα λειτουργεί εκτός ΕΦΚΑ.
5) Το Ασφαλιστικό Σύστημα θα συνδράμει πλέον ενεργά στην ανάπτυξη της οικονομίας, μέσω της επένδυσης κεφαλαίων που θα παράγονται από το ίδιο, δηλαδή από τις εισφορές των ασφαλισμένων.
6) Το νέο μοντέλο επικουρικής ασφάλισης δίνει την ευκαιρία στους εργαζόμενους – νέους ασφαλισμένους να αποκαταστήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με το δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα. Θα παρέχονται κίνητρα ώστε να αποφεύγεται η παράνομη και να στηρίζεται η νόμιμη εργασία, που θα αποφέρει όφελος μέσω της επένδυσης κεφαλαίων.
7) Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση περιλαμβάνει επίσης δύο σημαντικές κρατικές εγγυήσεις. Η πρώτη είναι ότι το Κράτος εγγυάται την απρόσκοπτη καταβολή των συντάξεων του υφιστάμενου συστήματος. Υπάρχουν μελέτες που θα δημοσιοποιηθούν μαζί με την προώθηση του σχετικού νομοσχεδίου, οι οποίες δείχνουν με ακρίβεια ποια είναι η επιβάρυνση που θα υποστεί το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, από την εφαρμογή της μεταρρύθμισης. Οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για επιβάρυνση που κυμαίνεται από 50 – 75 δισ. ευρώ σε βάθος 25-30 ετών. Η κυβέρνηση επιμένει ότι ο προϋπολογισμός, με τους ρυθμούς ανάπτυξης που θα προκύπτουν εφεξής, θα μπορεί να καλύπτει, χρόνο με το χρόνο, τα «ανοίγματα» που θα προκύπτουν. Άλλωστε, βασική παράμετρος του νέου συστήματος είναι ότι οι επενδύσεις των κεφαλαίων θα αποφέρουν οφέλη και από το σκέλος της φορολογίας. Τα οφέλη αυτά, εκτιμάται ότι θα επαρκούν για να καλύψουν τη δαπάνη για την καταβολή των τρεχουσών συντάξεων. Επίσης, πάντα υπάρχουν και τα 12 δισ. ευρώ από το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, αν και το υπουργείο Εργασίας επιμένει ότι κάτι τέτοιο δεν θα χρειαστεί.
8) Η δεύτερη κρατική εγγύηση είναι ότι η επικουρική σύνταξη του νέου κεφαλαιοποιητικού συστήματος θα αντιστοιχεί τουλάχιστον στις εισφορές, που κατέβαλε ο ασφαλισμένος σε πραγματικούς όρους. Άρα, ακόμα και αν μέσω των επενδύσεων που θα προκύψουν, σε βάθος χρόνου, δεν καταστεί εφικτό να υπάρξει ουσιαστικό κέρδος, ο εργαζόμενος – ασφαλισμένος, δεν θα κινδυνεύει να χάσει το κεφαάλαιό του, το οποίο θα μπορεί να το εισπράξει, υπό μορφή επικουρικής σύνταξης.
9) Αν ο ασφαλισμένος δεν θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης, θα προβλέπει το νέο σύστημα ότι θα τύχει επιστροφής εισφορών. Κάτι τέτοιο θα μπορεί να συμβεί για όσους δεν καταφέρουν να συγκεντρώσουν ούτε καν το όριο των 15 ετών ασφάλισης (4.500 ένσημα).
10) Το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών που θα καταβάλλονται παραμένει αμετάβλητο. Αυτό σημαίνει ότι το συνολικό ύψος τους για τους μισθωτούς θα είναι 6%, δηλαδή 3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη. Ειδικά για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες, το ύψος της εισφοράς θα συνεχίσει να υπολογίζεται, ως συνάρτηση της ασφαλιστικής κατηγορίας που θα έχουν επιλέξει.
11) Η επένδυση του κεφαλαίου του κάθε ασφαλισμένου θα χωρίζεται σε τρία επίπεδα: Χαμηλού, μεσαίου ή μεγάλου ρίσκου. Θα υπάρχουν ειδικοί σύμβουλοι στο νεοσύστατο Ταμείο, που θα κατευθύνουν τον εργαζόμενο-ασφαλισμένο για το είδος της επένδυσης, που θα μπορεί να επιλέξει. Βασική προεπιλογή θα είναι μάλλον η επένδυση μεσαίου ρίσκου. Όσο θα αυξάνεται η ηλικία του εργαζόμενου-ασφαλισμένου, θα μειώνεται το επενδυτικό ρίσκο, αφού θα πλησιάζει η στιγμή της συνταξιοδότησης. Ουσιαστικά, τυχόν επενδύσεις υψηλού ρίσκου θα προτιμώνται για πιο «νέους» σε ηλικία, ασφαλισμένους, αφού θα έχουν περισσότερο εργασιακό βίο για να διορθώσουν τις όποιες τυχόν αρχικές, λάθος επιλογές.
12) Ο εργαζόμενος-ασφαλισμένος θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να δει σε «πραγματικό χρόνο» την πορεία της επένδυσής του. Θα έχει επίσης το δικαίωμα, ανά τριετία, να τροποποιεί την επένδυσή του, αυξάνοντας ή μειώνοντας το ρίσκο που αναλαμβάνει, ανάλογα με την περίπτωση.
13) Θα υπάρχει αυστηρός έλεγχος και εποπτεία της λειτουργίας του Ταμείου, άρα και των επενδύσεων που θα πραγματοποιούνται. Το ΤΕΚΑ θα διατηρεί την ευθύνη για τη διατήρηση ανέπαφων των εισφορών που θα καταβάλλονται.
