«Ώρα ψηφοφορίας» για το νομοσχέδιο της Επικουρικής Ασφάλισης: Την Τετάρτη στην Ολομέλεια της Βουλής

Ώρα…  επικουρικής ασφάλισης έχει σημάνει, καθώς την Τετάρτη το νομοσχέδιο που αλλάζει άρδην το σκηνικό, εισάγεται προς συζήτηση και ψήφιση στην Ολομέλεια της Βουλής. Πιθανότερη ημερομηνία ψήφισης είναι την επομένη, Πέμπτη 2 Σεπτεμβρίου. Εάν κάτι τέτοιο συμβεί, τότε θα λάβουν χώρα όλες οι σαρωτικές αλλαγές, που έχουν ενσωματωθεί στο νομοσχέδιο. Για την κυβέρνηση θα προκύψουν, μελλοντικά, υψηλότερες συντάξεις. Αλλά για την αντιπολίτευση «φεσώνεται» ο προϋπολογισμός με περισσότερα από 70 δισ. ευρώ…

Αύριο Τρίτη 31 Αυγούστου, το νομοσχέδιο θα συζητηθεί στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής (δεύτερη ανάγνωση). Στη συνέχεια θα εισαχθεί στην Ολομέλεια.

Το νομοσχέδιο με τίτλο «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά», ενσωματώνει μια σειρά από κομβικής σημασίας αλλαγές. Η κυριότερη είναι η εισαγωγή του συστήματος του «ατομικού κουμπαρά», που, κατά το υπουργείο Εργασίας, εφαρμόζεται με επιτυχία σε ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες εδώ και αρκετές δεκαετίες. Το σχέδιο νόμου, θα επιτρέψει στους νέους ασφαλισμένους  να αποκτήσουν μεγαλύτερο έλεγχο της επικουρικής τους σύνταξης  και εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε σημαντικά υψηλότερες συντάξεις για τους νέους ασφαλισμένους, χωρίς να επηρεάζονται οι παλιοί ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι.

Πώς θα λειτουργεί το νέο σύστημα

Οι εισφορές των νέων θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται, δημιουργώντας ένα αποθεματικό, από το οποίο θα πληρωθούν οι μελλοντικές τους συντάξεις. Οι εισφορές που πληρώνει ο κάθε νέος εργαζόμενος θα πηγαίνουν στη δική του σύνταξη, η οποία θα υπολογίζεται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων.

Το ύψος των εισφορών για το νέο επικουρικό σύστημα παραμένει ως έχει. Δηλαδή 6,5% μέχρι τα μέσα του 2022 και 6% από εκεί και πέρα για τους μισθωτούς και βάσει ασφαλιστικής κλάσης για τους αυτοαπασχολούμενους.

Το αποθεματικό αυτό το διαχειρίζεται ένα νέο δημόσιο ταμείο, το ΤΕΚΑ, που θα επενδύει τις αποταμιεύσεις. Θα υπάρχουν και τρία επενδυτικά προφίλ, μεταξύ των οποίων θα διαλέγει ο ασφαλισμένος: το «συντηρητικό, το «ισορροπημένο» και το «επιθετικό», με δυνατότητα αλλαγής ανά πενταετία. Το σύστημα αυτό ισχύει σε προηγμένες χώρες όπως η Σουηδία, η Δανία, η Ολλανδία και έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να οδηγήσει σε επικουρικές συντάξεις μεγαλύτερες από 43% μέχρι 68%.

Συμπερασματικά, με το νομοσχέδιο εισάγονται στοιχεία κεφαλαιοποιητικού συστήματος στις επικουρικές συντάξεις για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας (από 1^η Ιανουαρίου 2022) που είναι υπόχρεοι επικουρικής ασφάλισης και εθελοντικά για εργαζόμενους και αυτοαπασχολούμενους έως 35 ετών.

Το υπουργείο Εργασίας αναφέρεται σε στοιχεία που διαθέτει, βάσει των οποίων στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ πάνω από το 50% του εργατικού δυναμικού καλύπτεται συμπληρωματικά από κάποιο κεφαλαιοποιητικό πρόγραμμα ασφάλισης. Σε χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία, η Ολλανδία, η Δανία, το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται από κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά προγράμματα υπερβαίνει το 80%. Αποφεύγει όμως να αναφερθεί σε άλλες 13 χώρες, που από το 1981 και  μετά, εφάρμοσαν το συγκεκριμένο μοντέλο, διαπίστωσαν ότι δεν μπορεί να πετύχει τους στόχους που είχαν τεθεί και επέστρεψαν στην προηγούμενη κατάσταση (Βενεζουέλα (2018), Εκουαδόρ (2002), Νικαράγουα (2005), Βουλγαρία (2007), Αργεντινή (2008), Ουγγαρία (2010), Κροατία(2011), Βόρεια Μακεδονία (2011), Πολωνία (2011), Ρωσία (2012), Καζακστάν (2013), Τσεχία (2016) και Ρουμανία (2017)

Γιατί είναι απαραίτητη η μεταρρύθμιση

Το υπουργείο Εργασίας θεωρεί ότι η χώρα, με αυτή την μεταρρύθμιση ευθυγραμμίζεται με αυτά που ισχύουν εδώ και χρόνια σε όλη την Ευρώπη. Οι λόγοι είναι οι εξής:

• Το υφιστάμενο εξολοκλήρου διανεμητικό σύστημα λειτουργεί αποτελεσματικά όταν πολλοί εργαζόμενοι χρηματοδοτούν με τις εισφορές τους τις συντάξεις λίγων συνταξιούχων. Αυτό ίσχυε στο παρελθόν, αλλά όχι πια.
• Οι νέοι ασφαλισμένοι θα έχουν έλεγχο πάνω στη σύνταξή τους και το ύψος της.
• Θα αναπτυχθεί με το νέο σύστημα του ατομικού κουμπαρά η ιδέα της αποταμίευσης και με αυτό τον τρόπο θα γίνουν παραπάνω επενδύσεις και θα ενισχυθεί τελικά η ανάπτυξη.
• Μέσω της καλύτερης επένδυσης των αποταμιεύσεων του νέου ασφαλισμένου, οι συντάξεις που θα δοθούν θα είναι μεγαλύτερες.

Τι κερδίζουν οι νέοι

Για παράδειγμα, σύμφωνα με τις μελέτες και τις προβολές που έχουν γίνει, η μηνιαία επικουρική σύνταξη εργαζόμενου που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό (650 ευρώ) και διαθέτει 40 χρόνια ασφάλισης διαμορφώνεται με το υφιστάμενο σύστημα στα 153 ευρώ. Με το νέο κεφαλαιοποητικό σύστημα η σύνταξη μπορεί να ανέλθει στα 219 ευρώ, να αυξηθεί δηλαδή κατά 43%, με αποδόσεις ίσες με τον μέσο όρο των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ. Μπορεί δε να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, στα 257 ευρώ (+68% σε σχέση με το υφιστάμενο σύστημα) εάν επιτευχθούν αποδόσεις ίσες με τη μέση ετήσια απόδοση των αποθεματικών του ΕΦΚΑ που διαχειρίζεται το Μικτό Αμοιβαίο Κεφαλαίο της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.

Δημόσια επικουρική σύνταξη με διπλή δικλείδα ασφαλείας

Το υπουργείο Εργασίας επιμένει να αντιπαρέρχεται το επιχείρημα της αντιπολίτευσης για «ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης» και να επισημαίνει ότι η νέα επικουρική παραμένει δημόσια.

Προσθέτει δε ότι δεν υπάρχει «τζόγος» με τα χρήματα των ασφαλισμένων, καθώς το νέο σύστημα συνοδεύεται από διπλή δικλείδα ασφαλείας. Αυτή είναι:

Η πρώτη, που αφορά στους νέους ασφαλισμένους, είναι η εγγύηση του Δημοσίου περί μη αρνητικής απόδοσης. Κάτι που σημαίνει ότι ακόμα και στην απίθανη περίπτωση που κάτι πάει στραβά στις διεθνείς αγορές και δεν πάνε καλά οι επενδύσεις, κανείς δεν θα πάρει επικουρική σύνταξη χαμηλότερη από αυτή που αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε, συν τον πληθωρισμό. Πάντως, το πιθανότερο είναι ότι η εγγύηση αυτή να μην χρειαστεί να ενεργοποιηθεί, αν ληφθεί υπόψη η θετική εμπειρία χωρών όπως η Σουηδία, όπου κεφαλαιοποιητικά ασφαλιστικά συστήματα λειτουργούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

 Και η δεύτερη που αφορά στους σημερινούς ασφαλισμένους και συνταξιούχους, έγκειται στην δέσμευση ότι από τη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση δεν θα επηρεαστεί ούτε η καταβολή ούτε το ύψος των επικουρικών συντάξεων του υφιστάμενου συστήματος, θα υπάρχει μάλιστα ρητή εγγύηση στο νόμο επ’ αυτού. Και τούτο διότι όποιο χρηματοδοτικό κενό υπάρχει θα καλυφθεί χωρίς προβλήματα από τον προϋπολογισμό.

Όσον αφορά το πολυσυζητημένο «κόστος μετάβασης», το υπουργείο Εργασίας επικαλείται μελέτες, που δείχνουν ότι το καθαρό κόστος για τα επόμενα 50 χρόνια είναι 120 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ σήμερα κοστίζει 15 δισ. ευρώ το χρόνο η στήριξη του συνταξιοδοτικού συστήματος. Αναφέρεται επίσης στο λεγόμενο «μέρισμα ανάπτυξης», δηλαδή τις επενδύσεις που θα προκύψουν από τις αποταμιεύσεις και τα έσοδα που θα δημιουργηθούν. Δεν πραγματοποιεί όμως την παραμικρή αναφορά σε άλλο σκέλος της ίδιας μελέτης, που αυξάνει την επιβάρυνση για τον προϋπολογισμό στα 78 δισ. ευρώ. Ούτε φυσικά, στο σκέλος των εσόδων από τις επενδύσεις, που εμπεριέχεται στις αναλογιστικές μελέτες προεξοφλητικό επιτόκιο 3,5% ετησίως, όταν από Διεθνείς Οργανισμούς δεν γίνεται δεκτό επιτόκιο μεγαλύτερο  του 2% στην καλύτερη περίπτωση! Άρα, οι επενδύσεις που υπόσχεται η ασφαλιστική μεταρρύθμιση, κρίνονται ως ιδιαίτερα επισφαλείς…