Σαρωτικές αλλαγές για νέες επικουρικές συντάξεις – Νομοσχέδιο “σκούπα” για τα Επαγγελματικά Ταμεία

Νομοσχέδιο που θα οδηγεί σε καθολικό επαναπροσδιορισμό του β’ Πυλώνα Ασφάλισης, με στόχο να ενισχυθούν τα ήδη υπάρχοντα, αλλά και να δημιουργηθούν καινούρια Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), για να προκύψει πρόσθετο εισόδημα προς τους μελλοντικούς συνταξιούχους, μέσω (συμπληρωματικής) επικουρικής σύνταξης, ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας.

Η πιο κομβική παρέμβαση στόχο θα έχει  να επέλθει εξίσωση στους όρους λειτουργίας ανάμεσα στα ΤΕΑ και στα Ομαδικά Ασφαλιστήρια, κάτι που δεν συμβαίνει με την εφαρμογή του σημερινού Νόμου (ν. 5078/23). Άλλωστε, το γεγονός ότι εδώ και 17 μήνες, που βρίσκεται σε ισχύ ο συγκεκριμένος νόμος, δεν έχουν υπάρξει νέα Ταμεία, ενώ δεν έχει δοθεί η απαιτούμενη ώθηση και για τη δημιουργία πολυεργοδοτικών, έχει προβληματίσει την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, που ετοιμάζει αλλαγές.

Στο 6^ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης, που πραγματοποιήθηκε χθες, η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, τοποθετήθηκε επί του θέματος επισημαίνοντας ότι παρά την μεταρρύθμιση που προηγήθηκε, υπάρχουν «περιθώρια βελτίωσης» που πρέπει να αξιοποιηθούν. Έτσι, σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) που από την 1.1.2025 έχει αναλάβει την εποπτεία του κλάδου των ΤΕΑ, έχει  συγκροτηθεί Επιτροπή στο υπουργείο Εργασίας, που επεξεργάζεται βελτιώσεις, οι οποίες θα τεθούν υπό μορφή νόμου σε διαβούλευση, το αργότερο έως τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Σε αυτό το πλαίσιο η κυρία Κεραμέως κάλεσε τους «εμπλεκόμενους φορείς σε διάλογο» για να κωδικοποιηθούν σαφέστερα οι βελτιωτικές κινήσεις που θα ενταχθούν σε ένα συνολικό νομοσχέδιο, καλύπτοντας και τις ανάγκες της αγοράς.

Το γεγονός ότι ο σημερινός νόμος, βρίσκεται σε ισχύ 17 μήνες, αποτελεί ένα ασφαλές χρονικό διάστημα για να διαπιστώνονται δυσλειτουργίες που πρέπει να διορθωθούν. Ξεχωρίζει ασφαλώς, όπως τονίστηκε και στο Συνέδριο, η δημιουργίας ενός άτυπου, στρεβλού ανταγωνισμού, μεταξύ των ΤΕΑ και των Ομαδικών Ασφαλιστηρίων, αφού τα τελευταία υπάγονται σε λιγότερους νομοθετικούς περιορισμούς.

Όπως υπογράμμισε και ο Χρήστος Νούνης, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) η σημερινή νομοθεσία «επέφερε φορολογική και μόνο εξίσωση των φορολογικών κινήτρων συμμετοχής μεταξύ ΤΕΑ και Ομαδικών Ασφαλιστηρίων Συμβολαίων και όχι εξίσωση και των όρων λειτουργίας των δύο συνταξιοδοτικών οχημάτων, γεγονός το οποίο λειτουργεί εις βάρος της προστασίας των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, δημιουργώντας δύο διαφορετικά ρυθμιστικά πλαίσια στην επαγγελματική ασφάλιση: ένα «κανονικό» που υπαγορεύεται από τις κοινοτικές οδηγίες και το οποίο επιβάλλεται στα ΤΕΑ και ένα «αρρύθμιστο», το οποίο παρακάμπτει τις κοινοτικές οδηγίες που εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη και προσφέρεται ως επιλογή στους εργοδότες που επιλέγουν τα Ομαδικά Ασφαλιστήρια Συμβόλαια».

Οι πυλώνες των αλλαγών που βρίσκονται υπό επεξεργασία, σύμφωνα και με τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί από την ΕΛΕΤΕΑ, είναι οι εξής:

1. Καθιέρωση του συστήματος αυτόματης εγγραφής των εργαζομένων στους φορείς του 2^ου Πυλώνα Ασφάλισης καθώς η επαγγελματική ασφάλιση στη χώρα δεν θεωρείται υποχρεωτική.
2. Διευκόλυνση της φορητότητας των ασφαλιστικών δικαιωμάτων μεταξύ των φορέων του 2^ου Πυλώνα.
3. Ενίσχυση του 2^ου μη κερδοσκοπικού πυλώνα ασφάλισης με εισαγωγή στοχευμένων κινήτρων συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων σε αυτόν.
4. Μείωση του κόστους λειτουργίας και διαχείρισης των ΤΕΑ μέσω ειδικών φοροαπαλλαγών.
5. Σύσταση ενός Εθνικού Παρατηρητηρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης.
6. Σύσταση ενός Εθνικού Συμβουλίου Επαγγελματικής Ασφάλισης με την συμμετοχή εκπροσώπων του 2^ου Πυλώνα και της ακαδημαϊκής κοινότητας.
7. Δημιουργία μίας Πλατφόρμας Συνταξιοδοτικών Πληροφοριών που θα επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να ελέγχουν (και να συγκρίνουν) ανά πάσα στιγμή τις συνταξιοδοτικές προσδοκίες τους από το σύνολο των πυλώνων που έχουν ενταχθεί.

Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται και η εκπόνηση μιας Εθνικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Ασφάλισης η οποία θα αποτελέσει προϊόν εκτεταμένης διαβούλευσης της Πολιτείας, των φορέων παροχής Επαγγελματικής Ασφάλισης και των συντελεστών της αγοράς εργασίας.

Σήμερα ο κλάδος φαίνεται  να αντιμετωπίζει δυσκολία περαιτέρω ανάπτυξης καθώς:

• Έχει αδειοδοτηθεί μόλις ένα νέο ΤΕΑ, το οποίο όμως υπήρχε σε αναμονή αδειοδότησης πρό του 2023.
• Λόγω του Ν.5078/2023, έχει παγώσει από εργοδοτικής πλευράς, ο υποβληθέν φάκελος αδειοδότησης ενός εργοδοτικού ΤΕΑ που είχε και αυτός υποβληθεί προ του 2023.
• Δεν υπάρχει κατατεθειμένος στις αρμόδιες εποπτικές αρχές κανένας νέος φάκελος αδειοδότησης νέου ΤΕΑ μετά την ψήφιση του νέου νόμου.
• Έχουν εκδοθεί δύο εξουσιοδοτικές υπουργικές αποφάσεις του Ν.5078/2023, για τις οποίες η ΕΛΕΤΕΑ και μια σειρά από επιμέρους Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Η πορεία του Β’ Πυλώνα Ασφάλισης

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα κατά το χθεσινό Συνέδριο, υπάρχουν σήμερα 33 ΤΕΑ στην Ελλάδα, από τα οποία τα 29 είναι προαιρετικής και τα 4 υποχρεωτικής ασφάλισης. Με στοιχεία Δεκεμβρίου 2024, τα εγγεγραμμένα μέλη στα ανωτέρω ΤΕΑ ανέρχονται σε 222.671 εργαζόμενους. Άρα, οι ενεργοί ασφαλισμένοι σε Επαγγελματικά Ταμεία στη χώρα, αντιπροσωπεύουν το 4,85% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού και το 5,97% των απασχολούμενων στην αγορά εργασίας.

Τα περιουσιακά στοιχεία του συνόλου των ΤΕΑ στην Ελλάδα, ανέρχονταν στο τέλος του 2024, σε 2,46 δισ. ευρώ, καταγράφοντας 15,2% ετήσια αύξηση. Αποκλειστικά η αξία του ενεργητικού των ΤΕΑ ήταν την ίδια περίοδο 465 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας 21,4% ετήσια αύξηση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τον ισχύον νόμο, υπάρχει περιορισμός – όριο στα 100 άτομα για να δημιουργήσει ΤΕΑ, μια επιχείρηση ή μια επαγγελματική ομάδα. Όμως, στην χώρα:

• Μόλις οι 5.354 από τις 301.114 ελληνικές επιχειρήσεις, δηλαδή το 1,8% του συνόλου, απασχολούν πάνω από 50 εργαζομένους. Επίσης, το 72% των εργοδοτών στην Ελλάδα απασχολούν 1-4 υπαλλήλους
• Οι αυτοαπασχολούμενοι ανέρχονται σε 27,9% του συνόλου των απασχολουμένων της αγοράς εργασίας έναντι ποσοστού 13,3% στην ΕΕ.