Ψηφίστηκε αργά το βράδυ της Πέμπτης από τους βουλευτές της συμπολίτευσης, ο νόμος με τις σαρωτικές αλλαγές στην Επικουρική Ασφάλιση. Μια μεταρρύθμιση που έχει ως… δεκανίκια της, την κατάργηση του ποσού 900 εκατ. ευρώ που θα κατέληγε κάθε χρόνο ως κοινωνικό μέρισμα (αντί 13ης σύνταξης) σε δεκάδες χιλιάδες χαμηλοσυνταξιούχους. Το ποσό αυτό στο εξής, θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «εγγύηση» για να διασφαλίζονται οι τρέχουσες επικουρικές συντάξεις και να μην κινδυνεύουν από περικοπές. Αλλά το κοινωνικό μέρισμα χάνεται…
Με τις αλλαγές που ψηφίστηκαν δημιουργούνται οι έννοιες του ατομικού κουμπαρά, της επένδυσης κεφαλαίων, αλλά και του ΤΕΚΑ του νέου Ταμείου δηλαδή που θα ασχολείται με την επικούρηση. Μόνο που επί της ουσίας, οι όποιες παρεμβάσεις θα ξεκινήσουν και επίσημα από την 1η Ιανουαρίου 2022, κύρια με τη δημιουργία του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης, που θα φέρει στην καθημερινότητα των εργαζομένων τον «ασφαλιστικό κουμπαρά». Βέβαια, το ΤΕΚΑ θα έχει ως και μία πενταετία περιθώριο για να εκκινήσει κανονικά τη λειτουργία του, αφού θα πρέπει να γίνουν προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού, που θα αναλάβουν τις «τύχες του». Έως τότε, το ρόλο του ΤΕΚΑ θα διαδραματίζει η Εταιρία Διαχείρισης Επενδυτικών Κεφαλαίων (ΕΔΕΚΤ) του πρώην ΙΚΑ και τώρα πια, του ΕΦΚΑ. Η βασικότερη αλλαγή, που εισάγει ο νέος νόμος για την επικούρηση, είναι ότι οι εισφορές των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας, θα επενδύονται μέσω ενός κεφαλαιοποιητικού συστήματος τριών επιλογών. Παράλληλα οι ήδη συνταξιούχοι, θα λαμβάνουν τις συντάξεις τους από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Ας δούμε πιο αναλυτικά, ποιες είναι οι βασικές αλλαγές που θεσμοθετεί ο νέος νόμος για την Επικουρική Ασφάλιση:
- Δικλείδες ασφαλείας: Ο νέος νόμος θεσμοθετεί δύο «δικλείδες ασφαλείας», ώστε να μην διακινδυνεύσουν τα χρήματα των νέων ασφαλισμένων που θα επενδυθούν, αλλά να μην τεθούν σε κίνδυνο ούτε οι σημερινές συντάξεις. Συνεπώς, αρχικά το Δημόσιο δηλώνει ότι εγγυάται στο ενδεχόμενο αρνητικής απόδοσης. Αυτό σημαίνει ότι, δεν μπορεί η νέα επικουρική σύνταξη που θα χορηγηθεί να είναι μικρότερη από εκείνη που αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλλε ο ασφαλισμένος συν τον πληθωρισμό. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, δηλαδή αν πρακτικά, η επένδυση του ασφαλισμένου δεν αποδώσει, τότε το Δημόσιο δεσμεύεται να δώσει πίσω στον ασφαλισμένο το κεφάλαιό του, συν τον πληθωρισμό. Η δεύτερη ασφαλιστική δικλείδα είναι ότι δεν θα επηρεασθούν η καταβολή και το ύψος των επικουρικών συντάξεων του υφιστάμενου συστήματος. Το χρηματοδοτικό κενό, που με βάση τα αποτελέσματα της αναλογιστικής μελέτης μπορεί να φτάσει έως τα 78 δισ. ευρώ, σε βάθος 48 ετών, δηλαδή έως το 2070, θα καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό.
- Ατομικός λογαριασμός: Πρόκειται για τον… πασίγνωστο πλέον «ατομικό κουμπαρά». Σε αυτό τον λογαριασμό θα καταβάλλονται κάθε μήνα οι εισφορές του κάθε ασφαλισμένου ξεχωριστά. Εκεί θα συσσωρεύεται το κεφάλαιό του και θα επενδύεται. Ο ασφαλισμένος θα μπορεί να ελέγχει σε «πραγματικό χρόνο» το κεφάλαιο που έχει εισρεύσει στον ατομικό λογαριασμό του και, με την πάροδο των ετών, να διαπιστώνει την πορεία της επένδυσής του.
- ΤΕΚΑ: Το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης θα είναι ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, που θα αναλαμβάνει την υποχρέωση της επένδυσης των κεφαλαίων που θα συσσωρεύονται στους ατομικούς λογαριασμούς που θα έχει στη διάθεσή του. Το ΤΕΚΑ θα έχει αυτόνομη διοίκηση, η οποία όμως θα λογοδοτεί στο υπουργείο Εργασίας. Θα έχει τουλάχιστον 100 εργαζόμενους – εξειδικευμένο προσωπικό και θα διοικείται από ΔΣ που θα μπορεί να εμπεριέχει και επαγγελματίες της εν λόγω αγοράς. Η λειτουργία του εκκινεί τυπικά την 1.1.2022. Όμως θα υπάρχει περίοδος χάριτος, έτσι ώστε να συσταθεί το ΤΕΚΑ με βάση της προδιαγραφές που έχουν τεθεί, για να επιτύχει την καλύτερη δυνατή απόδοση κεφαλαίων.
- Επενδύσεις: Θα υπάρχουν τρεις προτάσεις για επενδύσεις στους ασφαλισμένους του ΤΕΚΑ. Χαμηλού, μεσαίου και υψηλού ρίσκου. Από τους εξειδικευμένους συμβούλους του Ταμείου, θα μεταφέρεται στους ασφαλισμένους ως ιδανική η μία από τις τρεις επενδυτικές προτάσεις. Θα λαμβάνεται υπόψη ο μισθός του ασφαλισμένου και η προοπτική για να αποδώσει η επένδυσή του (πχ είδος εργασίας, χρόνια προϋπηρεσίας κλπ.) Ο ασφαλισμένος θα διατηρεί όμως το δικαίωμα της επιλογής. Αυτό σημαίνει ότι εάν θέλει θα αποδέχεται την πρόταση των ειδικών. Αν όχι, με μια απλή αίτηση, θα μπορεί να ζητάει να λάβει άλλο επενδυτικό προφίλ. Θα μπορεί επίσης να προβαίνει σε αλλαγές, κάθε πενταετία.
- Ασφαλισμένοι: Στο ΤΕΚΑ θα εισάγονται υποχρεωτικά, από την 1.1.2022 και μετά, όλοι όσοι εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας. Επίσης, προαιρετικά, θα έχουν την ίδια επιλογή, όσοι είναι ήδη εργαζόμενοι και είναι έως 35 ετών, καθώς και όσοι προέρχονται από κλάδους που δεν διαθέτουν επικούρηση και επιθυμούν να αποκτήσουν.
- Εισφορές: Το ύψος των εισφορών για όλους τους ασφαλισμένους, παραμένει ως έχει. Δηλαδή 6,5% μέχρι τα μέσα του 2022 και 6% από εκεί και πέρα για τους μισθωτούς και βάσει ασφαλιστικής κλάσης για τους αυτοαπασχολούμενους.
- Συντάξεις: Βασικό επιχείρημα του υπουργείου Εργασίας είναι ότι μελλοντικά, το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, μπορεί να αποφέρει σημαντικά υψηλότερες επικουρικές συντάξεις, σε σχέση με το σημερινό, αναδιανεμητικό σύστημα ασφάλισης. Με βάση τις προβολές που έχουν γίνει από αναλογιστική μελέτη που ενσωματώθηκε στο νομοσχέδιο τονίζονται οι αυξήσεις που μπορεί να προκύψουν. Για παράδειγμα, εργαζόμενους που λαμβάνει τον κατώτατο μισθό (650 ευρώ) και έχει 12.000 ένσημα, δηλαδή 40 χρόνια ασφάλισης, με το υφιστάμενο σύστημα θα λάμβανε 153 ευρώ επικουρική σύνταξη. Με το νέο θα λάβει 219 ευρώ, δηλαδή θα τύχει αύξησης 43%. Μάλιστα, υπάρχει και σενάριο που θέλει, για το ίδιο παράδειγμα, η μελλοντική επικουρική σύνταξη να είναι αυξημένη κατά 68%, δηλαδή να ανέλθει στα 257 ευρώ. Πάντως, στην ίδια μελέτη, η Εθνική Αναλογιστική Αρχή, εκτιμά μέση ετήσια αύξηση κοντά στο 11% με 13%, άρα πολύ μικρότερη από το αισιόδοξο σενάριο…
