Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, που είναι γονείς, έχουν δικαίωμα να λάβουν πρόσθετη άδεια, από επτά διαφορετικές παροχές, στο πλαίσιο της δημιουργίας προϋποθέσεων για ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και στην οικογενειακή ζωή.
Η σχετική Κοινοτική Οδηγία που υπάρχει ήδη από τον Ιούνιο του 2019 και ενσωματώθηκε στη ελληνική νομοθεσία το 2021 (ν.4808) προσφέρει αυτές τις πρόσθετες παροχές, οι οποίες επικεντρώνονται τόσο στο πεδίο της μητρότητας (και πατρότητας), όσο και στη φροντίδα τέκνων. Πρόκειται για παρεμβάσεις που στοχεύουν να συνδράμουν στον περιορισμό και του δημογραφικού προβλήματος, που ταλαιπωρεί συνολικά την ΕΕ, αλλά αισθητά περισσότερο, την Ελλάδα.
Πιο αναλυτικά, όλες οι άδειες που μπορούν να χορηγηθούν στους γονείς – εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, έχουν ως εξής:
- Η άδεια μητρότητας
Αποτελεί το βασικότερο είδος άδειας αυτής της κατηγορίας. Η διάρκεια της άδειας μητρότητας ορίζεται στις 17 εβδομάδες για τις εργαζόμενες σε οποιονδήποτε εργοδότη με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. Από αυτές, τις 8 εβδομάδες η εργαζόμενη πρέπει να τις λάβει πριν από τον τοκετό και τις υπόλοιπες 9 μετά. Η τήρηση των ως άνω χρονικών διαστημάτων είναι υποχρεωτική. Σε περίπτωση που η εργαζόμενη γεννήσει πρόωρα, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, έτσι ώστε ο χρόνος της άδειας να φθάνει συνολικά τις 17 εβδομάδες. Πλέον προβλέπεται η επέκταση παροχών και προνομίων του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου και σε ομόφυλους συζύγους και γονείς. Σε περίπτωση δηλαδή απόκτησης κοινού παιδιού από συζύγους του ίδιου φύλου, έπειτα από σχετική δήλωση προς τον εργοδότη ή τους εργοδότες για το ποιος γονέας θα κάνει χρήση της άδειας. Αλλά ο γονέας που θα επιλεχθεί θα δικαιούται μόνον το μεταγενέθλιο τμήμα της άδειας μητρότητας, που ορίζεται σε εννέα εβδομάδες.
- Άδεια Πατρότητας
Κάθε εργαζόμενος πατέρας δικαιούται άδεια πατρότητας 14 εργάσιμων ημερών, με αποδοχές, η οποία πρέπει να λαμβάνεται κατά τη γέννηση του τέκνου. Η άδεια αυτή δύναται:
α) Να χορηγείται δύο ημέρες πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού, οπότε οι υπόλοιπες 12 χορηγούνται, συνολικά ή τμηματικά, άμεσα λόγω της γέννησης του τέκνου, εντός 30 ημερών από την ημερομηνία γέννησης.
β) Να χορηγείται μετά την ημερομηνία γέννησης. Για την εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης, ο εργαζόμενος γνωστοποιεί την πιθανολογούμενη ημέρα τοκετού στον εργοδότη, προκειμένου ο τελευταίος να λάβει εγκαίρως γνώση.
Η άδεια πατρότητας χορηγείται υποχρεωτικά από τον εργοδότη. Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου, ηλικίας έως οκτώ ετών, η άδεια πατρότητας χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια.
Σε περίπτωση απόκτησης κοινού παιδιού από συζύγους του ίδιου φύλου, η άδεια πατρότητας θα χορηγείται έπειτα από σχετική δήλωση προς τον εργοδότη ή τους εργοδότες για το ποιος γονέας θα κάνει χρήση της παροχής.
- Γονική άδεια
Παρέχεται η δυνατότητα, σε κάθε εργαζόμενο γονέα ή άτομο που ασκεί τη γονική μέριμνα παιδιού, να λάβει άδεια διάρκειας τεσσάρων μηνών, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε συνεχόμενα είτε τμηματικά. Όριο αποτελεί η συμπλήρωση των οκτώ ετών του παιδιού. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο εργαζόμενος γονέας πρέπει να έχει συμπληρώσει ένα έτος συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στον ίδιο εργοδότη.
Για τους δύο πρώτους μήνες της γονικής άδειας, η ΔΥΠΑ υποχρεούται να καταβάλλει επίδομα γονικής άδειας στον κάθε γονέα, μηνιαίως. Το ποσό του επιδόματος είναι ίσο με τον κατώτατο νομοθετημένο μισθό.
Αν υπάρχουν περισσότερα παιδιά, το δικαίωμα των γονέων στη γονική άδεια και στο επίδομα είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά. Προϋπόθεση όμως είναι από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί να μεσολάβησε ένας χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη.
Έπειτα από αίτηση του εργαζόμενου η γονική άδεια μπορεί να χορηγείται εναλλακτικά με τη μορφή μειωμένου ημερήσιου ωραρίου ή σε ημέρες άδειας.
- Άδεια Φροντιστή
Κάθε εργαζόμενος που έχει συμπληρώσει έξι μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου δικαιούται άδεια φροντιστή, για τη φροντίδα προσώπου, διάρκειας έως πέντε εργάσιμων ημερών για κάθε ημερολογιακό έτος. Προϋπόθεση είναι, το πρόσωπο αυτό να έχει ανάγκη σημαντικής φροντίδας ή υποστήριξης για σοβαρό ιατρικό λόγο, που βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση.
- Άδεια Φροντίδας τέκνου
Οι εργαζόμενοι γονείς, ακόμη και αν ο άλλος γονέας δεν εργάζεται, δικαιούνται, εναλλακτικώς μεταξύ τους, την άδεια φροντίδας τέκνου. Η άδεια χορηγείται για χρονικό διάστημα 30 μηνών από τη λήξη της άδειας μητρότητας ή της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας, ή της γονικής άδειας, ως μειωμένο ωράριο. Ο γονέας που κάνει χρήση του δικαιώματος αυτού, μπορεί είτε να προσέρχεται κατά μία ώρα αργότερα είτε να αποχωρεί κατά μία ώρα νωρίτερα κάθε ημέρα από την εργασία είτε να τη διακόπτει κατά μία ώρα ημερησίως.
- Άδεια παρακολούθησης σχολικής επίδοσης τέκνου
Εργαζόμενοι γονείς, έχουν δικαίωμα για κάθε παιδί, ηλικίας μέχρι 18 ετών συμπληρωμένων, που παρακολουθεί μαθήματα στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης, να απουσιάζουν, χωρίς περικοπή των αποδοχών τους και μετά από άδεια του εργοδότη, ορισμένες ώρες ή ολόκληρη την ημέρα, από την εργασία τους, μέχρι τη συμπλήρωση τεσσάρων εργάσιμων ημερών, κάθε ημερολογιακό έτος, με σκοπό να επισκέπτονται το σχολείο των παιδιών τους, για την παρακολούθηση της σχολικής τους επίδοσης και της εν γένει παρουσίας τους.
- Άδειες λόγω ασθένειας, σοβαρών νοσημάτων ή νοσηλείας παιδιού
Οι εργαζόμενοι γονείς, έχουν ατομικό και αμεταβίβαστο δικαίωμα να λαμβάνουν, κατόπιν αιτήσεως τους, άδεια άνευ αποδοχών, που δεν υπερβαίνει τις έξι εργάσιμες ημέρες κάθε ημερολογιακό έτος, σε περίπτωση ασθένειας εξαρτώμενων παιδιών ή άλλων μελών της οικογένειας. Η άδεια αυτή είναι δυνατό να χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά και αυξάνεται σε οκτώ εργάσιμες ημέρες, εάν ο δικαιούχος προστατεύει δύο παιδιά και σε 14 εργάσιμες ημέρες, εάν προστατεύει περισσότερα από δύο.
