Η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας αποτελεί το νέο μέτρο προστασίας των εργαζομένων από τυχόν παραβατικές συμπεριφορές, αλλά την ίδια στιγμή δημιουργεί «πονοκεφάλους» σε εργοδότες που είναι τυπικοί, μπροστά στον κίνδυνο επιβολής άδικων προστίμων. Η επέκτασή της σε βιομηχανία και σε λιανεμπόριο πραγματοποιείται με αργό ρυθμό και γι’ αυτό το υπουργείο Εργασίας υποχρεώθηκε άρον – άρον σε τρίμηνη παράταση της πιλοτικής διαδικασίας, μέχρι την 1η Ιουλίου. Τότε πρόκειται να ενταχθούν μαζικά στο σύστημα ελέγχου του προγράμματος ΕΡΓΑΝΗ, περισσότεροι από 600.000 εργαζόμενοι, από τουλάχιστον 150.000 επιχειρήσεις. Όμως ήδη έχουν διαπιστωθεί σημαντικά προβλήματα, από τη λειτουργία της ψηφιακής κάρτας και σε άλλους κλάδους (τράπεζες, supermarket, ασφαλιστικές επιχειρήσεις, εταιρίες security, ΔΕΚΟ μεταφορών). Η καθημερινότητα αρκετών εργοδοτών έχει γίνει πολύ πιο δύσκολη, σε μια προσπάθεια να αποδείξουν ότι δεν έχουν πρόθεση να ξεγελάσουν το σύστημα καθημερινής ωρομέτρησης, ούτε να στερήσουν εισόδημα από εργαζόμενους που το δικαιούνται.
Ουσιαστικά, θέλοντας η Πολιτεία να περιορίσει τον κίνδυνο της υπερεργασίας, χωρίς παράλληλη καταβολή υπερωριών, αυστηροποιεί το καθεστώς ελέγχου τοποθετώντας στη θέση του απολογητή το σύνολο των επιχειρήσεων.
Έτσι, υπάρχει ο κίνδυνος να βρεθούν επιχειρήσεις στη θέση του απολογούμενου, χωρίς να έχουν προβεί σε κάποια ξεκάθαρη παράβαση, αναφορικά με το ωράριο απασχόλησης. Τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργοδότες, όπως έχουν εντοπιστεί από αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες, κατά το πρώτο διάστημα λειτουργίας της Ψηφιακής Κάρτας, εστιάζονται κυρίως στο πώς μπορεί να αποδειχτεί ο ακριβής χρόνος απασχόλησης, όταν ο εργαζόμενος πραγματοποιεί (εκ της φύσης του επαγγέλματός του) εξωτερικές εργασίες.
Σε αυτό το πλαίσιο, απολογιστική δήλωση του ψηφιακού ωραρίου, μπορεί να λειτουργήσει ως προστασία των εργοδοτών από πιθανές άδικες κυρώσεις και πρόστιμα στο μέλλον. Από την 1η Ιουλίου, θα παρέχεται η δυνατότητα μέσω του ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ να υποβάλλονται τα ψηφιακά ωράρια ακόμα και απολογιστικά, δηλαδή μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα από εκείνο που έγινε η σήμανση στην ψηφιακή κάρτα. Έτσι, δεν θα χρειάζεται να προδηλώνεται η υπερωρία, ή οι όποιες ανάγκες πρόσθετης απασχόλησης, που πολλές φορές δεν μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη από τους εργοδότες, ότι θα χρειαστούν.
Οι όποιες αλλαγές ή τροποποιήσεις υπάρξουν στην τελική εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας πρόκειται να προκύψουν μέσα από νέες Υπουργικές Αποφάσεις, που αναμένονται το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Εκεί θα κωδικοποιείται με μεγαλύτερη σαφήνεια, η χρήση της Κάρτας, με τρόπο πιο απλό, πιο λειτουργικό, που θα προκαλεί λιγότερη ταλαιπωρία σε επιχειρήσεις και σε εργαζόμενους.
Ας δούμε τώρα, τα βασικά πεδία προβληματισμού από την χρήση της Ψηφιακής Κάρτας, έως τώρα:
- Ποιος χτυπάει την Ψηφιακή Κάρτα
Ο εργοδότης φέρει την ευθύνη της ορθής χρήσης της Ψηφιακής Κάρτας. Όμως, η σήμανσή της αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του εργαζόμενου και δεν μπορεί να υποκατασταθεί από τον εργοδότη. Ήδη έχουν εντοπίσει στο υπουργείο Εργασίας, ότι υπάρχουν εργοδότες που επιδιώκουν να χτυπούν οι ίδιοι τις κάρτες των εργαζομένων τους. Ο εντοπισμός τέτοιων περιπτώσεων όμως, επιφέρει πρόστιμο 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο.
- Εργασία χωρίς παρουσία στο χώρο του εργοδότη
Όταν ο εργαζόμενος δεν προσέρχεται στο χώρο εργασίας του εργοδότη, αλλά κάνει εξωτερικές δουλειές που του έχουν ανατεθεί, δεν έχει την υποχρέωση να χτυπήσει ψηφιακή κάρτα. Πρόκειται για ένα κενό που έχει εντοπιστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας και αναμένονται διευκρινήσεις σε σχετική εγκύκλιο, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος επιβολής προστίμων.
- Δηλωμένο ωράριο: Εργασία μικρότερη διάρκεια
Υπάρχουν πολλά επαγγέλματα που από τη φύση τους είναι τέτοια, ώστε να μπερδεύουν την ακρίβεια εφαρμογής του δηλωμένου ωραρίου (πχ οδηγοί, πωλητές, διανομείς, υπάλληλοι με εξωτερικές εργασίες). Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι πιθανό το καθημερινό ωράριο που έχει δηλωθεί να είναι για παράδειγμα 9-5, αλλά ο εργαζόμενος να εισέρχεται στο χώρο εργασίας του λίγες ώρες αργότερα (πχ στις 12 το μεσημέρι), λόγω εξωτερικών ραντεβού. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το «χτύπημα» με τη λήξη του ωραρίου, θα πρέπει να γίνει στη δηλωμένη και προκαθορισμένη ώρα και όχι αργότερα.
- Υπέρβαση έναρξης ή λήξης ωραρίου
Πρόκειται για το ζήτημα της υπερεργασίας και πότε αυτή επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία. Όμως, υπάρχει ο αντίλογος από εργοδότες, που διαφωνούν με το συγκεκριμένο χαρακτηρισμό, αν πρόκειται για ολιγόλεπτη είσοδο ή αντίστοιχα έξοδο από το χώρο εργασίας. Για τυπικούς, αλλά και ουσιαστικούς λόγους, η ώρα σήμανσης της κάρτας πρέπει να συμφωνεί με την ώρα έναρξης της εργασίας. Αν ο εργαζόμενος έχει μεταβεί στην εργασία του λίγο νωρίτερα, η σήμανση της κάρτας πρέπει πάλι να πραγματοποιηθεί την ώρα έναρξης της απασχόλησης, όπως αυτή έχει δηλωθεί στην οργάνωση του χρόνου εργασίας. Το ελάχιστο διάστημα ανοχής του συστήματος (πχ 15 λεπτά), αποτελεί αντικείμενο λήψης απόφασης από το υπουργείο Εργασίας, που μπορεί να αποτυπώνεται σε επόμενη εγκύκλιο, έτσι ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος επιβολής αυστηρών προστίμων.
- Έλλειψη σήμανσης ή λήξης στο σύστημα της Ψηφιακής Κάρτας
Εάν υπάρχουν συστηματικές τέτοιες παραλείψεις, τότε η Επιθεώρηση Εργασίας θα πρέπει να πραγματοποιήσει επιτόπιο έλεγχο στην επιχείρηση. Πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου η έναρξη ή η λήξη της εργασίας θεωρείται ότι είναι το ωράριο που έχει δηλωθεί ψηφιακά και δεν επιβεβαιώνεται από το χτύπημα της κάρτας. Εκεί ο κίνδυνος να επιβληθεί το ανώτατο πρόστιμο των 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο, είναι μεγάλος. Στην Ανεξάρτητη Αρχή έχουν εντοπίσει τη δυνατότητα να πραγματοποιούν και ηλεκτρονικούς ελέγχους, που θα καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα. Όμως, φαίνεται ότι η ανάγκη για επιτόπιο έλεγχο, παραμένει μεγάλη, γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα είναι δύσκολο να αποδειχτεί η παράβαση, εάν η υπόθεση καταλήξει στα δικαστήρια.
