Η στασιμότητα που καταγράφεται στους μισθούς άνω των 1.650 ευρώ, από το 2016 έως και το 2023, αποτελεί ουσιαστικό αντικίνητρο για να επιστρέψουν όσοι επέλεξαν να φύγουν από την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης.
Είναι τέτοια η αρνητική πορεία των μισθών, που με την επίδραση και του πληθωρισμού, διαπιστώνεται μέχρι και μείωση πραγματικών αποδοχών το 2023, σε σχέση με το 2016. Στην Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική που κατέθεσε χθες η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) προς τη Βουλή και το Υπουργικό Συμβούλιο, φαίνεται ότι το συγκεκριμένο αντικίνητρο ισχύει ανεξάρτητα από το μέγεθος μιας επιχείρησης, αλλά και ανεξάρτητα από την ηλικία των εργαζομένων.
Πιο αναλυτικά, η Έκθεση διαπιστώνει ότι τη δεκαετία 2008 – 2017 μετανάστευσαν περισσότερα από 467.000 άτομα ηλικίας 25-44 ετών. Σε αυτούς περιλαμβάνονται και πολλοί μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδος ξένης υπηκοότητας, που έφυγαν στην αρχή της κρίσης. Οι χαμηλοί μισθοί και οι συνθήκες εργασίας όμως, αποτελούν το βασικότερο εμπόδιο επιστροφής στην Ελλάδα για σχεδόν έναν στους τέσσερις Έλληνες που διαμένουν στο εξωτερικό. Το ίδιο ισχύει και σε σχέση με τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν επιχειρήσεις στην εύρεση ειδικευμένου προσωπικού.
Πάντως, στα χαμηλότερα μισθολογικά κλιμάκια, η κατάσταση είναι σαφώς καλύτερη. Έτσι, διαπιστώνεται ότι η σωρευτική αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2016 έως το 2023 ήταν περίπου 33%. Θετική ήταν η επίδραση και σε υψηλότερα μισθολογικά κλιμάκια, με φθίνοντα ρυθμό έως τα επίπεδα των 1.100 έως 1.200 ευρώ.
Αντιθέτως, για τις θέσεις εργασίας με αμοιβές άνω των 1.650 ευρώ το 2016, το βασικότερο εύρημα της Έκθεσης είναι ότι δεν υπάρχουν σημαντικές μεταβολές μέχρι το 2023. Επίσης φαίνεται ότι ένα μικρό μέρος των θέσεων εργασίας με υψηλές αμοιβές το 2016, λαμβάνει χαμηλότερες αποδοχές (κάτω από 1.650 ευρώ) το 2023. Αυτό πιθανώς οφείλεται στην αντικατάσταση κάποιων εργαζομένων με άλλους χαμηλότερα αμειβόμενους, ή σε νεοπροσλαμβανόμενους σε παρόμοιες θέσεις εργασίας οι οποίοι λαμβάνουν χαμηλότερες απολαβές.
Πιο συγκεκριμένα, για τις θέσεις εργασίας με χαμηλές απολαβές (έως 850 ευρώ το 2016), το μέσο ποσοστό μεταβολής των ονομαστικών μισθών ήταν 26,9% από το 2016 έως το 2023. Αντιθέτως, οι θέσεις εργασίας με υψηλές απολαβές (άνω των 1.650 ευρώ το 2016), είχαν μια εκτιμώμενη μέση αύξηση των ονομαστικών αμοιβών μόλις κατά 0,7%. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο οι μισθοί αυτής της κατηγορίας παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητοι. Αν ληφθεί υπόψη ότι την περίοδο 2016-2023 το επίπεδο των τιμών με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή αυξήθηκε σωρευτικά κατά 16% περίπου, συνάγεται ότι, σε πραγματικούς όρους, υπήρξαν μισθολογικές αυξήσεις στις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, ενώ στις υψηλότερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας (πάνω από 1.650 ευρώ το 2016) υπήρξαν σημαντικές μειώσεις.
Συγκεκριμένα, μία θέση εργασίας που αμειβόταν με 1.750 ευρώ το 2016 σε μία εταιρία με πάνω από 1.000 εργαζόμενους, στον ίδιο κλάδο, για το ίδιο επάγγελμα, με τον ίδιο τύπο σύμβασης, με έναν εργαζόμενο στην ίδια ηλικιακή ομάδα, με το ίδιο φύλο, πλήρους απασχόλησης, το 2023 αμειβόταν ονομαστικά με 1.781,50 ευρώ κατά μέσο όρο. Σε πραγματικούς όρους, το 2023, λόγω του πληθωρισμού, η αμοιβή ήταν περίπου 1.495 ευρώ (μείωση κατά 16%). Με την ίδια μέθοδο, μία θέση εργασίας που το 2016 αμειβόταν με 750 ευρώ, το 2023 αμειβόταν κατά μέσο όρο με 975 ευρώ ονομαστικά, ενώ σε πραγματικούς όρους η αμοιβή ήταν 819 ευρώ (αύξηση κατά 9,2%).
Συνεπώς, στο βαθμό που τα κίνητρα επιστροφής των εργαζομένων επηρεάζονται από το επίπεδο των μισθών, τα τελευταία έτη δεν φαίνεται να έχουν διαμορφωθεί οι κατάλληλες μισθολογικές συνθήκες για την προσέλκυση όσων έφυγαν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της τελευταίας μεγάλης κρίσης. Μάλιστα, η προσέλκυση πιο ειδικευμένου προσωπικού έγινε πιο δύσκολη, αφού οι αμοιβές για τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας εν τέλει μειώθηκαν σημαντικά σε πραγματικούς όρους εξαιτίας του πληθωρισμού. Ως εκ τούτου, η Έκθεση της ΤτΕ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η χώρα κινδυνεύει όχι μόνο να μη μπορεί να προσελκύσει τους εργαζόμενους που μετανάστευσαν στο εξωτερικό την περίοδο της κρίσης, αλλά και να συνεχίσει να χάνει πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο, με αρνητικές επιπτώσεις στις προοπτικές της τεχνολογικής προόδου και της οικονομικής ανάπτυξης .
