Αρνητικός παράγοντας για τη βιωσιμότητα του Ασφαλιστικού Συστήματος, τείνει να εξελιχθεί η διαδικασία της πρόωρης συνταξιοδότησης. Έτσι, στα 58,6 έτη βρίσκεται η μέση ηλικία των πολιτών ηλικίας 50 – 74 ετών, για τους οποίους διαπιστώθηκε ότι λαμβάνουν κάποιας μορφής σύνταξη γήρατος. Σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το 2023 το ηλικιακό αυτό όριο έχει μικρή διαφοροποίηση για τους άνδρες (58,9 έτη), σε σχέση με τις γυναίκες (58,2 έτη). Όλα αυτά παρά το γεγονός ότι εδώ και περίπου μία δεκαετία, δηλαδή από το 2015, υπάρχουν σαφώς υψηλότερα γενικά όρια συνταξιοδότησης, τα 62 έτη με 40 χρόνια προϋπηρεσίας, ή τα 67 έτη με 15αετία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στους πολίτες ανώτερης εκπαίδευσης και μέσης, το συγκεκριμένο ηλικιακό όριο λήψης σύνταξης, είναι ακόμα χαμηλότερο (57,3 και 57,1 ετών, αντίστοιχα). Αντίθετα, στους πολίτες κατώτερης εκπαίδευσης είναι υψηλότερο το όριο ηλικίας (60,7 έτη), από το γενικό μέσο όρο.
Εντύπωση προκαλεί και το στοιχείο που δείχνει ότι σχεδόν ο ένας στους τέσσερις που συνταξιοδοτήθηκαν από 50 – 74 ετών, δεν εργαζόταν ήδη πριν αρχίσει να λαμβάνει σύνταξη. Το στοιχείο αυτό δείχνει πόσο έντονο ήταν και παραμένει το πρόβλημα της ανεργίας στις ηλικίες που βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση. Πάντως, είναι μεγάλο και το ποσοστό εκείνων των συνταξιούχων, που επέστρεψαν στην εργασία είτε από ανάγκη (32,9%) είτε επειδή έπρεπε να βοηθήσουν οικονομικά (14%).
Ανάλογα με το επάγγελμα τελευταίας εργασίας, διαπιστώνεται ότι ο πιο χαμηλός ηλικιακό όριο (59 έτη) έχουν οι τεχνικοί και όσοι ασκούν συναφή επαγγέλματα. Οι υπάλληλοι γραφείου βρίσκονται στα 60,4 έτη, οι επαγγελματίες συνταξιοδοτούνται 61,3 ετών και ακολουθούν οι ανειδίκευτοι εργάτες (61,4 έτη), οι χειριστές βιομηχανικών μηχανημάτων (61,5 έτη) και οι ειδικευμένοι τεχνίτες, μαζί με τους απασχολούμενους στην παροχή υπηρεσιών και τους πωλητές (61,9 έτη). Τα ανώτερα διευθυντικά στελέχη βγαίνουν στη σύνταξη 63,8 ετών, κατά μέσο όρο, ενώ την υψηλότερη ηλικία συνταξιοδότησης (65,6 ετών) έχουν οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι, οι δασοκόμοι και οι αλιείς.
Σε ό,τι αφορά τη λήψη μειωμένης σύνταξης γήρατος, βρίσκεται στο 11,6% κατά το 2023. Όμως, το συγκεκριμένο ποσοστό είναι υπερδιπλάσιο στις γυναίκες μέσης εκπαίδευσης (22,8%) και αισθητά μικρότερο (5,6%) στους άνδρες κατώτερης εκπαίδευσης.
Το 31,2% των ατόμων ηλικίας 50 – 74 ετών, λαμβάνει εθνική σύνταξη γήρατος το 2023. Το ποσοστό εκείνων που εισπράττουν κάποιας μορφής επαγγελματική ή ιδιωτική ασφάλιση κυμαίνεται στο 0,4% μόλις, ενώ στο 2,5% βρίσκονται οι αναπηρικές συντάξεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1,8% του συνόλου των απασχολούμενων, συνεχίζει να εργάζεται, ενώ έχει βγει στη σύνταξη. Όμως το ποσοστό αυτό, το 2024 έχει τροποποιηθεί σημαντικά, αφού δόθηκε η δυνατότητα στους συνταξιούχους να συνεχίσουν να εργάζονται, χωρίς την παρακράτηση 30%, με συνέπεια να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός τους (περισσότεροι από 190.000, με τον αριθμό τους να αυξάνεται διαρκώς).
Όπως είναι αναμενόμενο, το ποσοστό των ατόμων, 50-74 ετών, που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος, διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία. Όσο πιο μεγάλη είναι ηλικία τόσο αυξάνεται το πλήθος τους. Ειδικότερα μέχρι την ηλικία των 50 ετών, είναι κάτω του 5% το ποσοστό εκείνων που εισπράττουν κάποιας μορφής σύνταξη. Στα 62 έτη, το ποσοστό των ανδρών που έχει συνταξιοδοτηθεί είναι 44,5%, σχεδόν διπλάσιο από το 26,6% που είναι στις γυναίκες. Αντίθετα, στην ηλικία των 74 ετών, ανέρχεται στο 90,1% των ανδρών που λαμβάνει σύνταξη και το 63,7% για τις γυναίκες.
Σε σχέση με το επίπεδο εκπαίδευσης, η έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ διαπιστώνει ανάλογες διαφοροποιήσεις. Ακριβέστερα, όσο υψηλότερο είναι το εκπαιδευτικό επίπεδο, τόσο ανάλογα μεγαλύτερο είναι και το ποσοστό συνταξιοδότησης. Στην ηλικία των 62 ετών, μόλις το 25,8% όσων έχουν κατώτερη εκπαίδευση, έχει βγει στη σύνταξη. Αντίστοιχα, αυξάνεται στο 33,9% το ποσοστό εκείνων που έχουν μέση εκπαίδευση και φτάνει στο 51,1% για όσους έχουν ανώτερη εκπαίδευση. Στην ηλικία των 74 ετών, διαπιστώνεται ανάλογη ισορροπία. Η συνταξιοδότηση στα επίπεδα κατώτερης εκπαίδευσης βρίσκεται στο 69,3%, αυξάνεται στο 78,9% για την μέση εκπαίδευση και καταλήγει στο 92,1% για την υψηλή εκπαίδευση.
